Bình luận BLHS 2015: Tội vi phạm quy định điều khiển tàu bay

Tội vi phạm quy định điều khiển tàu bay

Định Nghĩa: Vi phạm quy định điều khiển tầu bay là hành vi vi phạm các quy định về an toàn giao thông đường không của người chỉ huy hoặc người điều khiển tầu bay có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả đặc biệt nghiêm trọng nếu không được ngăn chặn kịp thời.

Tội vi phạm quy định điều khiển tầu bay cũng là tội phạm được tách từ tội vi phạm quy định về an toàn giao thông vận tải quy định tại Điều 186 Bộ luật hình sự năm 1985. Tuy nhiên, do tội phạm này chỉ quy định một loại phương tiện là tầu bay và do tính chất đặc biệt của loại phương tiện này nên việc cấu tạo của điều luật cũng khác với các tội vi phạm an toàn giao thông khác. Được quy định tại điều 216 Bộ luật hình sự 1999 và hiện nay là điều 277 Bộ luật hình sự 2015.

CÁC DẤU HIỆU CƠ BẢN CỦA TỘI PHẠM

Tội vi phạm quy định điều khiển tầu bay nói riêng và các tội phạm vi phạm an toàn đường không nói chung trong thực tế ít xẩy ra do tính chất quan trọng của loại phương tiện này, nên mọi biện pháp bảo đảm an toàn được quy định và kiểm tra rất nghiêm ngặt, chỉ cần một sơ xuất nhỏ là có thể gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn có những vụ tai nạn máy bay gây chết nhiều người và về lý thuyết không thể không có hành vi vi phạm các quy định về an toàn hàng không, nên việc tìm hiểu các dấu hiệu của tội phạm vi phạm an toàn đường không nói chung và tội vi phạm quy định điều khiển tầu bay nói riêng không thể không đặt ra.

Như đã nêu ở phần trên, do tính chất và đặc điểm riêng của hành vi và phương tiện, nên tội phạm này có nhứng dấu hiệu riêng mà các tội vi phạm các quy định về an toàn giao thông khác không có

Các dấu hiệu thuộc về chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội phạm này là chủ thể đặc biệt, chỉ những người chỉ huy hoặc điều khiển tầu bay mới là chủ thể của tội phạm này.

Người điều khiển tầu bay là người trực tiếp điều khiển các loại máy bay, tầu lượn, khí cầu và những thiết bị bay tương tự khác có thể được nâng giữ trong khí quyển nhờ tác động tương hỗ với không khí gồm: Lái chính, lái phụ, dẫn đường trên không, cơ giới trên không và khai thác vô tuyến trên không.

Người chỉ huy tầu bay là người có quyền cao nhất trong tầu bay, chịu trách nhiệm bảo đảm an toàn và khai thác tầu bay trong thời gian bay. Người chỉ huy tầu bay có quyền quyết định và chịu trách nhiệm về việc cất cánh, bay, hạ cánh, huỷ bỏ chuyến bay, quay trở lại nơi cất cánh hoặc hạ cánh bắt buộc.

Người chỉ huy và người điều khiển tầu bay đều gọi là tổ bay, nhưng theo Luật hàng không thì tổ bay còn bao gồm: nhân viên bảo đảm an toàn và nhân viên phục vụ trong tầu bay khi thực hiện chuyến bay. Những người này không phải là chủ thể của tội vi phạm quy định điều khiển tầu bay, vì họ không phải là người chỉ huy hoặc người điều khiển.

Các dấu hiệu thuộc về khách thể của tội phạm

Khách thể của tội phạm này là trật tự an toàn giao thông đường không.

Đường hàng không là một khu vực không gian được kiểm soát hoặc một phần của khu vực đó dưới dạng một hành lang có giới hạn về độ cao, chiều rộng và có phương tiện vô tuyến dẫn đường.

Đường hàng không chỉ được phép khai thác khi đã có đủ các yếu tố cần thiết bảo đảm an toàn cho hoạt động bay.

Đối tượng tác động của tội phạm này là tầu bay bao gồm: Máy bay, tầu lượn, khí cầu và những thiết bị bay tương tự khác có thể được nâng giữ trong khí quyển nhờ tác động tương hỗ với không khí.

Các dấu hiệu thuộc về mặt khách quan của tội phạm

1. Hành vi khách quan

Người phạm tội này có thể thực hiện một trong hai hành vi sau:

– Vi phạm các quy định về chỉ huy bay.

Khi xác định hành vi chỉ huy tầu bay, cần phân biệt với một số hành vi về hình thức có vẻ như là hành vi chỉ huy tầu bay như: Hành vi của người lái xe dẫn đường cho tầu bay từ đường băng vào sân bay; hành vi của người hướng dẫn ( bằng tín hiệu) cho tầu bay vào vị trí dừng để hành khách tờ trên tầu bay xuống… Những người này chỉ làm nhiệm vụ phục vụ mặt đất, không phải là người chỉ huy Tầu bay hay người điều khiển tầu bay.

– Vi phạm các quy định về điều khiển tầu bay.

Hành vi vi phạm các quy định về điều khiển tầu bay là hành vi vi phạm của người lái chính, lái phụ, dẫn đường trên không, cơ giới trên không và khai thác vô tuyến trên không

Thành viên tổ bay không được rời tầu bay khi chưa có lệnh của người chỉ huy tầu bay.

Ngoài ra, người điều khiển tầu bay còn có thể vi phạm những quy định về an toàn bay khác tuỳ thuộc vào nhiệm vụ của mình.

Hậu quả

Hậu quả không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm này. Đây cũng là đặc điểm riêng của tội phạm này, vì tinh chất đặc biệt quan trọng của sự an toàn các chuyến bay. Tuy nhiên, nói là không phải là dấu hiệu bắt buộc là nói chưa co hậu quả xẩy ra thì tội phạm đã hoàn thành nhưng về lý luận đối với tội phạm này vẫn cần xác định hậu quả mặc du hậu quả đó chưa xảy ra, nhưng xác định được vì nếu không được ngăn chặn kịp thời thì hậu quả đó tất yếu sẽ xẩy ra.

Người chỉ huy hoặc điều khiển tầu bay vi phạm các quy định về an toàn giao thông đường không, chỉ cần có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả đặc biệt nghiêm trọng nếu không được ngăn chặn kịp thời là tội phạm đã hoàn thành. Tuy nhiên, không vì thế mà cho rằng tội phạm này la tội phạm có cấu thành hình thức vì hậu quả không xảy ra là do được ngăn chặn kịp thời chứ không phải do hành vi phạm tội chưa có khả năng gây ra hậu quả.

Việc xác định thế nào là có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả  đặc biệt nghiêm trọng nếu không được ngăn chặn kịp thời cũng tương tự như đối với trường hợp phạm tội quy định trong chương các tội phạm về giao thông.

Các dấu hiệu khách quan khác

Ngoài hành vi khách quan, đối với tội vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường không, nhà làm luật quy định một số dấu hiệu khách quan khác là dấu hiệu băt buộc của cấu thành tội phạm như: Phương tiện giao thông đường không bao gồm: Máy bay, tầu lượn, khí cầu và những thiết bị bay tương tự khác có thể được nâng giữ trong khí quyển nhờ tác động tương hỗ với không khí; vùng bay, đường hàng không…

Các dấu hiệu thuộc về mặt chủ quan của tội phạm

Người phạm tội vi phạm quy định điều khiển tầu bay thực hiện hành vi là do vô ý (vô ý vì quá tự tin hoặc vô ý vì cẩu thả).

Ban biên tập