NGƯỜI LAO ĐỘNG CÓ ĐƯỢC TỪ CHỐI LÀM THÊM GIỜ KHI NGƯỜI LAO ĐỘNG YÊU CẦU KHÔNG?

Làm thêm giờ vào ban đêm là tự nguyện hay phải có sự thỏa thuận giữa các bên? Vậy thì khi nào người lao động bắt buộc phải làm thêm giờ mà không được quyền từ chối?

Điều 107 Bộ luật Lao động 2019 có quy định về làm thêm giờ (nói chung không phân biết làm thêm giờ vào ban đêm hay ban ngày) như sau:
“1. Thời gian làm thêm giờ là khoảng thời gian làm việc ngoài thời giờ làm việc bình thường theo quy định của pháp luật, thỏa ước lao động tập thể hoặc nội quy lao động.
2. Người sử dụng lao động được sử dụng người lao động làm thêm giờ khi đáp ứng đầy đủ các yêu cầu sau đây:
a) Phải được sự đồng ý của người lao động;
b) Bảo đảm số giờ làm thêm của người lao động không quá 50% số giờ làm việc bình thường trong 01 ngày; trường hợp áp dụng quy định thời giờ làm việc bình thường theo tuần thì tổng số giờ làm việc bình thường và số giờ làm thêm không quá 12 giờ trong 01 ngày; không quá 40 giờ trong 01 tháng;
c) Bảo đảm số giờ làm thêm của người lao động không quá 200 giờ trong 01 năm, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này”.

Thông thường, muốn người làm thuê làm thêm giờ cần phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của khoản 2 Điều 107, và trong đó có điều kiện là phải được sự đồng ý của người lao động.

Như vậy, nếu người sử dụng lao động cần người làm thêm giờ thì phải có được sự đồng ý của người lao động làm thêm giờ đó. Việc làm thêm giờ này mang tính chất tự nguyện, nếu không muốn thì người lao động có quyền không làm thêm giờ.
Bản chất của việc làm thêm giờ là sự thỏa thuận giữa các bên, một bên do nhu cầu cần người làm thêm giờ và một bên có nhu cầu làm thêm giờ để có thêm thu nhập (việc thỏa thuận này phải tuân thủ quy định về làm thêm giờ).

Tuy nhiên có một số trường hợp đặc biệt, người sử dụng lao động được phép sử dụng lao động làm thêm giờ mà không cần sự đồng ý từ người lao động.
Cụ thể, Điều 108 Bộ luật Lao động 2019 có quy định về làm thêm giờ trong trường hợp đặc biệt:
“Người sử dụng lao động có quyền yêu cầu người lao động làm thêm giờ vào bất kỳ ngày nào mà không bị giới hạn về số giờ làm thêm theo quy định tại Điều 107 của Bộ luật này và người lao động không được từ chối trong trường hợp sau đây:
1. Thực hiện lệnh động viên, huy động bảo đảm nhiệm vụ quốc phòng, an ninh theo quy định của pháp luật;
2. Thực hiện các công việc nhằm bảo vệ tính mạng con người, tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng ngừa, khắc phục hậu quả thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh nguy hiểm và thảm họa, trừ trường hợp có nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe của người lao động theo quy định của pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động”.

Theo đó, nếu thuộc vào các trường hợp quy định trên thì người sử dụng lao động có quyền yêu cầu người lao động làm thêm giờ vào bất kỳ ngày nào mà không bị giới hạn về số giờ làm thêm theo quy định tại Điều 107 và người lao động không được từ chối (việc làm thêm giờ này mang tính chất bắt buộc).